Sheep Wool
برای آشنایی با پشم گوسفند و فروش گوسفند و دام زنده باید شناختی از خود دام‌ها داشته باشیم، تیپ‌هاى اهلى و وحشى گوسفند و بز بیشتر در مناطق سردسیر و ارتفاعات زندگى مى‌کنند، این امر سبب توسعه و تحریک رشد پوشش ضخیم در این حیوانات مى‌شود.
شاید یکى از مهم‌ترین انگیزه‌هاى بشر به اهلى و دست‌آموز کردن حیوانات، احتیاج بشر به پشم و الیاف پشمى بوده است. زیرا بشر اولیه مى‌توانست گوشت موردنیاز خود را توسط شکار تأمین بکند، ولى دسترسى به شیر و پشم نیاز به پرورش و مدیریت حیوانات داشت، اهلى کردن گوسفند و بز تقریباً هم‌زمان با ساکن شدن افراد بشرى و تبدیل زندگى شکارى به مدیریت منابع طبیعى توسط بشر بود.
پیشرفت پرورش گوسفند و صنایع نساجى با پیشرفت تمدن بشرى قرین بوده است. مصرف سرانهٔ الیاف حیوانى در طى دهه‌هاى گذشته افزایش چشمگیرى داشته است.
پس از اهلى کردن و شناخت بیشتر افراد بشرى از گوسفند و پشم و تکوین نژادهاى مختلف گوسفند، تعدادى از نژادهاى گوسفند جهت تولیدى و عمل‌آورى پشم به‌کار گرفته مى‌شوند.
از پیدایش تاریخ، وظیفهٔ پشم گوسفند، حفاظت و گرم نگهداشتن حیوان بوده است که پس از اهلى کردن توسط بشر مورد استفاده قرار گرفته است. هرچند که مثل گذشته پشم در صنایع نساجى براى تهیهٔ انواع مختلف پوشش‌ها مورد استفاده قرار مى‌گیرد، در بسیارى موراد از پشم براى تولید لحاف، پتو، فرش، نمد نیز استفاده مى‌کنند.
در اکثر ممالک پیشرفته که صنایع نساجى در اقتصاد آنها داراى اهمیت ویژه‌اى است، در این ممالک سعى بر این است که کمیت و کیفیت پشم گوسفندان روز به‌روز بهتر و بیشتر بشود. قابل ذکر است که خصوصیات و محسنات ویژهٔ پشم در این است که در طى سالیان دراز با وجود پیشرفت چشمگیرى در علوم و صنایع مختلف، هیچ یک از الیاف سنتیک و یا الیافى که منشاء گیاهى یا حیوانى دارند با وجود شباهت این الیاف به پشم گوسفندى ولى هیچ‌کدام در مجموع داراى کیفیت پشم نیستند و هنوز هم پشم طبیعى گوسفند نقش مؤثر در ایجاد و تهیهٔ منسوجات پشمى عهده‌دار مى‌باشد.
در سطح تارهاى پشم فلس‌هائى وجود دارد که باعث دندانه‌‌‌دار شدن لبه‌هاى تار پشم مى‌گردد و در موقع ریسندگى این برجستگى‌ها در یکدیگر فرو رفته و موجب استحکام آن مى‌شوند.
ویژگی های پشم گوسفند:
- پشم داراى خلل و فرج بوده و در مقایسه با سایر الیاف قابلیت جذب آب بیشترى دارد. پشم مى‌تواند بیش از ۱۸ درصد وزن خود آب جذب کند.
- پشم گرما ایجاد مى‌کند.
- پشم بهترین مادهٔ عایق است و از تلف شدن حرارت بدن جلوگیرى مى‌کند و مانع نفوذ هواى گرم به بدن مى‌شود.
- پشم در مقایسه با سایر الیاف سبک است.
- پشم بسیار قابل ارتجاع است مى‌تواند ۳۰% از حد نرمال درازتر بشود و هنوز شکل ظاهرى خود را حفظ نماید.
- به‌علت جلوگیرى از نفوذ اشعهٔ ماوراء بنفش سلامت بدن را حفظ مى‌کند.
- پشم رنگ‌هاى رنگرزى را خوب جذب کرده و رنگ پایدارى ایجاد مى‌کند.
- پشم بادوام است.
- تارهاى پشم محکم و قوى است تارهاى هم قطر از فولاد بادوام‌تر است.
- پشم را به‌راحتى مى‌توان به‌صورت نمد درآورد.
- پشم غیرقابل اشتعال است، مگر اینکه مستقیماً در معرض آتش قرار بگیرد.
فاکتورهاى مؤثر ارزیابى پشم گوسفند:
- طول تارهاى پشم از یک اینچ تا بیش از ۶ اینچ بوده و قطر آنها از ۱۵ میکرون تا ۵۰ میکرون متغیر است.
- هر چقدر قطر تار پشم کمتر باشد کیفیت پشم بیشتر و ارزش اقتصادى آن بالاتر است.
- ظریف‌ترین پشم از نژاد مرینوس به‌دست مى‌آید که داراى قطرى در حدود ۱۵-۲۰ میکرون است.
- پشم گوسفند رامبویه از نظر کیفیت بعد از پشم مرینوس با قطرى در حدود ۳۰-۲۱ میکرون در درجهٔ دوم اهمیت قرار دارد.
- کشورهایی چون استرالیا، نیوزلند، آفریقاى جنوبى و آرژانتین از مهم‌ترین کشورهاى تولیدکنندهٔ پشم ظریف در جهان هستند.
در ارزیابى پشم فاکتورهاى زیر نظر گرفته مى‌شود:
- رنگ پشم
- کوفتگى
- حالت یکنواختى و متجانس بودن
- مقاومت و کشش پشم
- اندازه طول پشم
کوفتگى پشم به این بستگى دارد که تارهاى پشم در سطح بدن خیلى نزدیک به‌هم قرار گرفته باشند و کیفیت آن را با فشار دادن انگشتان در پشت گوسفند و یا باز کردن دو قسمت از پشم را به طرفین مى‌توان حدس زد. هر قدر کوفتگى و یکنواختگى بیشترى در پشم گوسفند وجود داشته باشد.
امکان نفوذ اجسام خارجى مثل خار، برگ، چوب گرد و غبار در عمق پشم کمتر و مرغوبیت پشم بیشتر خواهد بود. برخلاف صنایع نساجى که هراندازه پشم ظریف و پر تجعد باشد، به همان اندازه کیفیت پارچهٔ تولید شده بهتر خواهد بود، براى بافت و صنعت قالیبافى از پشم‌هاى خاصى استفاده مى‌شود که با توجه به خصوصیات آنها پارچه و یا منسوجات خوبى نمى‌توان تهیه کرد.
این پشم‌ها مثل پشم گوسفند ایرانى داراى قطرى ضخیم هستند. در سطح بدن گوسفند علاوه بر پشم، الیاف دیگرى به‌نام ژار وجود دارد که هر قدر این ژارها در سطح بدن کمتر باشند، به همان نسبت پشم به‌دست آمده مرغوب‌تر خواهد بود. چون ژار بدون تجعد است اغلب از تارهاى پشم بلندتر دیده مى‌شوند.
منسوجاتى که از ژار بافته مى‌شوند، به اندازهٔ منسوجات حاصل از پشم مرغوب نیستند زیرا نرمى و استحکام منسوجات پشمى را ندارند و رنگ را به‌خوبى به‌خود نمى‌گیرند.
تارهاى پشم در جریان رشد به مادهٔ روغنى آغشته مى‌شوند، این چربى طبیعى از نزدیک شدن و به‌صورت نمد درآمدن پشم در پشت گوسفند در حین رشد جلوگیرى مى‌کند.
چربى پشم پس از استخراج شدن به‌نام لانولین نامیده مى‌شود که در تهیهٔ کرم‌هاى طبى مرطوب‌کننده و آرایش مورد استفاده قرار مى‌گیرد. روغن پشم در آب سرد و گرم غیرقابل حل است، معمولاً لانولین را در اثر حل کردن در آب صابون و یا محلول‌هاى قلیائى استخراج مى‌کنند.
انواع پشم گوسفند:
- مقراشى پشمى است که از روى بدن حیوان زنده چیده مى‌شود و با توجه به اینکه شسته یا نشسته باشد به نام‌هاى پشم شسته و پشم خام یا پشم بیدار نامیده مى‌شود از این نوع پشم در هر دو صنعت نساجى و قالیبافى مى‌توان استفاده کرد.
- پشم دباغى گوسفندپشمى است که بعد از کشتار حیوان از پوست آن جدا مى‌شود این نوع پشم فقط در صنعت نساجى مورد استفاده دارد.
- پشم‌چینی گوسفند (Shearing) وجود کثافت، مدفوع، علوفه، خار یا مادهٔ خارجى در پشم سبب کاهش ارزش اقتصادى پشم مى‌شود.
نکات پشم چینی گوسفند:
- گوسفند معمولاً در شروع بهار پشم‌چینى مى‌شود.
- پشم چینى یک شغل تخصصى است و احتیاج به مهارت دارد.
- عمل پشم‌چینى باید در محل تمیزى انجام بگیرد.
- چندین ساعت قبل از پشم‌چینى به حیوان آب و غذا ندهید و باید پشم را به‌صورت یک تکه از حیوان جدا کرد.
- در موقع پشم‌چینى نباید حیوان را زخمى نمود.
- گوسفندانى که پشم رنگى دارند جدا کنید و در آخر سر پشم آنها را بچینید.
- حیوانات یکساله نیز باید جدا شده و جداگانه پشم آنها چیده شود.
- پشم‌هاى نازک، ضخیم، رنگى و کوتاه باید جدا از بقیه دسته‌بندى بشوند.
- اگر مقدار زیادى مواد خارجى در یک نقطه از بدن حیوان وجود دارد، جدا کرده و جداگانه بسته‌بندى کنید.
- پشم را در یک جاى تمیز و خشک تا فروش نگهدارى کنید، هرگز براى بسته‌بندى و انبار کردن پشم از کیسه‌هاى پلاستیکى استفاده نکنید.
